Şantiye Dergisi 380. Sayı (Mart-Nisan 2020)

1. GİRİŞ Binalarda günışığının etkin bir şekilde kullanılması erken tasarım aşamasın- dan itibaren iç mekânda görsel konfor şartlarının sağlanması, insan sağlığı ve aktivitesini destekleyici mekânlar oluş- turulması açılarından önem taşımakta- dır. Aynı zamanda günışığının doğru ve etkin bir şekilde kullanılması ile yapma aydınlatmaya yönelik enerji tüketimi azaltılarak çevresel sürdürülebilirliğe katkı sağlanmaktadır. Mimaride günışığının mekân içerisine alınması, iç ve dış ortam arasında bir ba- riyer oluşturan yapı kabuğunda yer alan açıklıklar aracılığıyla olmaktadır. Cep- helerde yer alan açıklıklara ilişkin bo- yut, biçim, konum, kullanılan cam türü ve doğrama özellikleri ile güneş kontrol elemanları iç mekânda gerçekleşen gü- nışığı performansını etkileyen başlıca de- ğişkenlerdendir. Bu değişkenlerin günışı- ğı performansına etkisinin çeşitli günışığı değerlendirme yöntemleri ile analiz edil- mesi ve ortaya konması, doğru bir cephe tasarımının oluşturulması ve içmekânda iyi bir günışığı performansının sağlanma- sı açısından önemli ve gereklidir. Günışığı değerlendirme yöntemleri ile erken tasarım evresinden itibaren iç mekânda günışığı performansının analiz edilerek cephe tasarımının geliştirilmesi, mevcut yapılarda ise durumun detaylı bir şekilde ortaya konulması ile cepheye yö- nelik iyileştirme çözümlerinin üretilmesi olanaklıdır. Bu anlamda çalışma kapsa- mında iç mekânda günışığı performan- sının değerlendirilmesine yönelik çeşitli yöntemler incelenmiş olup, açıklıkların iç mekânda gerçekleşen günışığı perfor- mansına etkisi tipoloji farklılığı da göz önüne alınarak günışığı değerlendirme yöntemleri ile ifade edilmiştir. 2. İÇ MEKÂNDA GÜNIŞIĞI PERFORMANSININ DEĞERLENDİRİLMESİNE YÖNELİK YÖNTEMLER İç mekanda günışığı performansının değerlendirilmesine yönelik yöntemler doğru bir tasarımortaya koymak amacıy- la geliştirilen sayısal bir yaklaşım olarak nitelendirilmektedir [1]. Bu yöntemlerin amacı, günışığının niceliğini ve niteliğini tanımlamak, tasarımcılara bilgi vermek ve rehber olmak, aynı zamanda günışığı tasarımının çeşitli değişkenlerini karşı- laştırmak istedikleri zaman kullanmala- rı için tasarımcılara bir ölçme yöntemi sunmaktır. 1900’lü yıllardan itibaren iç mekanda günışığı performansının belir- lenmesi ve cephe sistemlerinin bu açıdan değerlendirilebilmesi için çeşitli yöntem- ler geliştirilmektedir [2]. Statik ve iklime dayalı/dinamik yöntemler olarak ikiye ayrılan günışığı değerlendirme yöntem- leri Tablo 1’de verilmektedir. Günışığı değerlendirme yöntemlerinin yapının tipolojisine (kullanıcı tipine), mekânın kullanım amacına (kullanıcı aktivitesi) ve günışığının analiz amacına göre seçilmesi önemlidir. Günışığı per- formansının değerlendirilmesine yöne- lik analizler çalışmanın amacına göre yıl- lık, aylık ve günlük zaman dilimleri için yapılabilmektedir. 2.1. Statik Günışığı Değerlendirme Yöntemleri Bir mekânda var olan günışığı miktarı- na yönelik iklim, konum, yönelim gibi herhangi bir değişkene karşı duyarlılı- Cephe Tasarımının İç Mekân Günışığı Performansına Etkisinin Belirlenmesi (*) Z. Aybike KILIÇ Mimar, İTÜ FBE ÇKY Y. Lisans Öğrencisi (2018) Prof. Dr. Alpin KÖKNEL YENER İTÜ Mimarlık Fakültesi (*) 9. Ulusal Çatı ve Cephe Konferansı’nda sunulmuştur. 74 MART-NİSAN 2020 MAKALE