Şantiye Dergisi 380. Sayı (Mart-Nisan 2020)

belirlenen ve yıllık iklim verilerinden elde edilen gök modelleri kullanılmıştır [11]. - EN-12464-1 standardında yer alan verilere göre belirli ölçülere sahip modüllerden bir hesap gridi oluşturulmuş, her bir modül- de gerçekleşen günışığı aydınlık düzeyle- ri çalışma kapsamında kullanılan günışığı değerlendirme yöntemi kriterlerine göre değerlendirilmiştir [12]. Simülasyonlar sonucu elde edilen verile- re göre mekânın günışığı performansını ifade eden sonuçlar Tablo 5’te verilmiştir. Simülasyonlar sonucundamevcut cephe tasarımı ile yaşamamekânında gerçekle- şen günışığı performansı, çalışma kapsa- mında kullanılan günışığı değerlendirme yöntemleri olan ortalama günışığı faktö- rü için%2.04 ve faydalı günışığı aydınlığı için%42.86 olarak bulunmuştur. Yapılan çalışmalardamekân içerisindeminimum %50 oranında faydalı günışığı aydınlığı- nın sağlanması beklenmekte ve bu oran eşik değer olarak kabul edilmektedir. Ele alınan yaşama mekânı için elde edilen % 42.86 faydalı günışığı aydınlığı değe- ri bu anlamda istenilen düzeyin altında kalmakta, yaşama mekânında yeterli günışığı performansının sağlanamadığı görülmektedir. % 2.04 ortalama günışığı faktörü değeri ise konut binalarına yö- nelik yaşama mekânlarında sağlanması istenen ortalama günışığı faktörü değe- rini karşılamaktadır. 4. SONUÇ Mekân içerisine günışığının alınmasını sağlayan, iç ve dış ortam arasında ara- yüz görevi görerek görsel bir bağ kuran ve cephenin önemli bir bileşeni olan açıklık- ların, içmekânda görsel ve termal konfor koşullarının sağlanmasına yönelik tasa- rımlarının titizlikle yapılması gerekmek- tedir. Günışığının mekânda daha detaylı ve etkin bir şekilde analiz edilmesi ve de- ğerlendirilmesi ile tasarlanacak cepheler görsel performansın sağlandığı, kullanı- cılar açısından tatmin edici ve enerji et- kinmekânların oluşturulmasında önemli olmaktadır. Bu gereklilikler doğrultusun- da iç mekânda gerçekleşen günışığı per- formansının değerlendirilmesine imkan veren bazı yöntemler geliştirilmiştir. Bu yöntemlerden statik günışığı değerlen- dirme yöntemlerinin sadece kapalı gök koşulu altında değerlendirme yapması, görsel konforun sağlanması için gerek- li olan bazı parametrelerin ele alınama- masına neden olmakta, detaylı bir de- ğerlendirmeye imkan vermemektedir. Gelişen teknoloji ile birlikte iklime, gök durumuna ve mekana dair çeşitli fizik- sel verilerin girilmesi ile gerçeğe yakın so- nuçlar sunan simülasyon programlarının ortaya çıkması, iklime dayalı günışığı per- formansı değerlendirme yöntemlerinin kullanılmasını, bu sayede daha duyarlı analizler yapılarak daha sağlıklı ve de- taylı sonuçlar alınmasını sağlamaktadır. Günlük, aylık ve yıllık olarak günışığı per- formansının değerlendirilmesine imkan vermesi, aynı zamanda statik günışığı de- ğerlendirme yöntemlerinde olduğu gibi tek bir noktada yer alan günışığı aydın- lığının ele alınmasının yerine bir hesap düzlemi oluşturularak mekanın bütü- nünde ya da çalışma düzlemi boyunca gerçekleşen günışığını ele alması iklime dayalı günışığı değerlendirme yöntem- lerinin günışığı performansının değer- lendirilmesinde daha doğru sonuçların alınması adına kullanımını artırmakta- dır. Resmi olarak herhangi bir literatür- de ölçüt olarak yer almayan iklime dayalı günışığı değerlendirme yöntemleri, bu anlamda yapılan çalışmalarda günışığı performansının ortaya konulması adına büyük oranda kullanılmaktadır. Günışığının değişken ve dinamik yapısı sebebiyle mekan içerisinde görsel per- formansın sağlanmasına yönelik de- ğerlendirmelerin bir bütün olarak ele alınması gerekmekte, bu sebeple bazı durumlarda tek bir değerlendirme yön- temi günışığı performansının ortaya ko- nulması adına yeterli olmayabilmekte- dir. Bu anlamda günışığı değerlendirme yöntemlerinin (statik ve dinamik olmak üzere) yapının tipolojisine, mekânın kul- lanımamacına, kullanım süresine ve gü- nışığının analiz amacına göre seçilmesi önemli olmaktadır. Aynı zamanda yapı- nın tasarım evresine ve gerekliliklerine göre de değerlendirme yöntemlerinin kullanımları farklılaşabilmektedir. Sonuç olarak amaca ve tipolojiye yö- nelik doğru bir günışığı değerlendirme yöntemi ile elde edilen veriler standart- larda, tasarım rehberlerinde, ölçme sis- temlerinde ve yapılan çalışmalarda yer alan minimum değerlere göre yorum- lanmakta, bu sayede cepheye ait açık- lık tasarımları gibi iç mekanda günışığı performansını etkileyen değişkenlere yönelik karşılaştırmalar yapılıp, en iyi performansı veren cephe tasarımı belir- lenebilmektedir. Kaynaklar [1] Leslie,RP., Radetsky, LC.,Smith,AM., (2012). Conceptual Design Metrics for Daylighting, Lighting Research Technology, Vol: 44, page: 277-290 [2] Şener,F.,Y. (2016). Cephe Tasarımında Günışığı Performansının Değerlendirilmesi: Güncel Yaklaşımlar, 2. Ulusal Yapı Fiziği ve Çevre Kontrolü Kongresi, 04-06 Mayıs, İstanbul [3] Reinhart, C. F., Mardaljevic, J., &Rogers, Z. (2006). Dynamic Daylight Performance Metrics for Sustainable Building Design. Leukos, 3 (1), 7-31. [4] Littlefair, P. J. (2011). BRE Report Site Layout Planning for Daylight and Sunlight: A Good Practice, Second Edition, Building Research Establishment, Watford, U.K [5] BS 8206-2:2008. (2008). Lighting for Buildings-Part2:CodeofPracticeforDaylighting [6] Mardaljevic,J., Heschong,L., Lee,E. (2009). Daylight Metrics and Energy Savings, Lighting Research and Technology,Vol:41, Page:261-283 [7] Galatioto,A., Beccali,M.(2016). Aspect and Issues of Daylighting Assesment: A Review Study,Renewable and Sustainable Energy Reviews, Vol: 66, Page: 852-860 [8] Nabil,A., Mardaljevic,J.(2005). Useful Daylight Illuminance: a New Paradigm for Assessing Daylight in Buildings, Lighting ResearchandTechnology,Vol:37(1),Page:41-59 [9] IEA, Energy Audit and Inspection Procedures, A Technical Report of IEA SHC Task 50 [C4]: [Daylight Performance Assessment Methods], International Energy Acengy, 2016 [10] IES,LM-83-12 : Approved Method: Spatial Daylight Autonomy (sDA) and Annual Sunlight Exposure (ASE), 2013, Illuminating Engineering Society. [11] Şener,F.,Y. (2014). Sürdürülebilir Çevre için Mimari Aydınlatma Sistemi Tasarımında Kullanılabilecek Bir Yaklaşım, (Doktora Tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. [12] EN 12464. (2011). Light and Lighting of Workplaces: Part1-Indoor Workplaces. CEN/TC 169, European Committee for Standardisation. [13] Mardaljevic, J., Andersen, M., Roy, N., Christoffersen, J. (2011). Dayligting Metrics for Residential Buildings, 27th Session of the CIE, July 11-15, Sun City, South Africa. Ortalama Günışığı Faktörü (ADF) Faydalı Günışığı Aydınlığı (UDI) % 2.04 % 42.86 Tablo 5. Çalışmada ele alınan mekânda elde edilen günışığı performansı 78 MART-NİSAN 2020 MAKALE