Şantiye Dergisi 385. Sayı (Ocak-Şubat 2021)

95 OCAK-ŞUBAT 2021 MAKALE 4.3. Bölgenin Mevcut (Ölçülen) Sayısal Arazi Modelinin Oluşturulması Bölgede oluşturulacak sayısal arazi modelinin kot en- terpolasyonu bağlamında sağlıklı olabilmesi için ölçme ekibi tarafından çok hassas çalışılmış ve ölçülen bölge içe- risinde sıklıkla detay ölçmesi gerçekleştirilmiştir. Ölçülen detay noktaları kullanılarak arazi kot enterpolasyonu ile sayısal ortamda modellenmiştir. Sayısal arazi modelinin oluşturulması için detay noktaları kullanılarak Delaunay (Thissen) üçgenleri oluşturulmuştur. Çalışma alanında hafriyat sonrası durum da 3 boyutlu gösterimlere renk ve doku kaplanarak çeşitli şekillerle ifade edilmiştir. Bölgenin doğudan, batıdan ve kuzeybatıdan ba- kışta 3 boyutlumodelleri Şekil 17 (a) (b) (c)’de sunulmuştur. 5. BÖLGENİN HAFRİYAT ÖNCESİ İLE HAFRİYAT SONRASI DURUMU ARASINDAKİ HACİM HESABI Bölgede hafriyat öncesi ve hafriyat sonrası topoğrafik durum arasında hacim hesabının yapılması için “ortak bir hesap alanı” belirlenmiştir. Söz konusu “ortak hesap alanı” belirlenirken tümyönlerde ölçme yapılan noktalar kullanı- larak kapalı bir çokgen çizilmiştir. Belirlenen ortak hesap alanı 13.399,8 m2 büyüklüğündedir. Çalışma alanı içerisinde her iki durum için de geçerli olan “ortak bir güzergahta” 1 m aralıklarla enkesitler oluş- turulmuş ve detaylı bir hacim hesabı yapılmıştır. Her bir model için toplamda 203 adet enkesit oluşturulmuş ve ha- cim hesabının hassasiyeti sağlanmıştır. Hafriyat öncesi durum ile hafriyat sonrası durum arasında - Ortak hesap alanında (hacim hesabı sadece hesap alanı içerisinde yapılmıştır) - Ortak güzergah üzerinde - Oluşturulan 1 m aralıklı 203 adet enkesit kullanılarak yapılan hacim hesabı sonucunda 135.833 m3 kazı ya- pıldığı hesaplanmıştır. Şekil 17. Bölgenin doğudan, batıdan ve kuzeybatıdan yüksekliğe oranlı renk kaplı görüntüsü 5.1 Arkoz Formasyonunun Hacim Hesabı Hafriyat sahasında iki çeşit doğal malzeme bulunmak- tadır. Detaylı bilgileri “Petrografik İnceleme ve Değerlen- dirme” başlığında belirtilen malzemeler ikiye ayrılarak; 1 Kırıklanmış kum-çakıl boyutlu yüzey malzemesi 2) Arkoz (masif kaya) olarak isimlendirilmiştir. Söz konusu formasyonlardan; • Kırıklanmış kum-çakıl boyutlu yüzeymalzemesi kırıcısız olarak • Arkoz ise yapısı itibari ile kırıcılı olarak kazılmıştır. Söz konusu iki ayrı malzemenin ayrı ayrı kazı hacimleri hesaplanmıştır. - Arkoz (masif kaya) için; [Fore kazıkların ortalama üst kotu] - [Hafriyat sonrası arazinin proje (kırmızı) kotu] arasında hacim hesabı yapılmıştır. - Kırıklanmış kum-çakıl boyutlu yüzeymalzemesi için ise [Hafriyat öncesi arazinin siyah kotu] - [Fore kazıkların ortalama üst kotu] arasında hacim hesabı yapılmıştır. Arkoz cinsi masif kaya için ayrı bir yüzey oluşturulmuş, bilgisayar ortamındamodellenmiştir. Hacimhesabı yapılan “hesap alanı içerisinde” en yüksek kot 175malınmıştır. Bu değer fore kazıkların ortalama üst kotuna karşılık gelmek- tedir. Arkoz’un bulunduğu en düşük kot ise 163 m olarak alınmıştır. Bu değer arazide numunesi alınan ve “Petrog- rafik İnceleme ve Değerlendirme”de belirtilen 7 numaralı örnek ile tespit edilen “serizitleşmiş, opaklaşmış, yönlen- miş, kırıcı deformasyonlu kuvarso-feldispatik arkoz” nite- liğindeki masif kayanın kotudur. Şekil 18 (a)’da Arkoz masif kaya formasyonu için oluşturulan sayısal arazi modeli, mi- nimum ve maksimum kotlar, Şekil 18 (b)’de ise 1 m aralıklı eşyükseklik eğrileri görülmektedir. Oluşturulan masif kaya formasyonu modelinin ve ara- zinin kırmızı kotlu ölçülen modelinin 1 m aralıklı enkesit planları ise Şekil 19 (a) ve (b)’de gösterilmektedir. Hafriyat öncesi Arkoz formasyonu için oluşturulan yü- zey ile hafriyat sonrası kırmızı kotlu durum arasında; Şekil 18. (a) Arkoz üst kotu için baz alınan minimum ve maksimum kot değerleri (b) Arkoz formasyonu için oluşturulan 1 m eşyükseklik eğrili sayısal arazi modeli